Được thành lập từ năm 2016 với 3 hộ tham gia sản xuất rau củ quả, theo truyền thống, tự cung tự cấp rau an toàn cho gia đình và bà con trong vùng, những người nông dân thôn Ma Đanh, xã Tu Tra, huyện Đơn Dương đã dần phát triển thành tổ hợp tác, đưa những cây rau hữu cơ đến với người tiêu dùng gần xa.
Đóng gói và sơ chế. Ảnh: D.Quỳnh
Chị Song Tứ - cán bộ phụ trách tổ hợp tác sản xuất rau hữu cơ Iem Goh Churu cho biết, các hộ đồng bào dân tộc thôn Ma Đanh lúc đầu rất khó khăn về kinh tế cũng như trình độ. Bà con trồng rau chủ yếu để nhà tự dùng, có dư thì chia cho bà con lối xóm đôi chút. Nhưng qua quá trình trồng trọt, được sự hướng dẫn của tổ chức Caritas Đà Lạt, bà con tập làm quen với canh tác rau hữu cơ. Chị bảo, ngày xưa các cụ cũng trồng rau chỉ có phân chuồng, nay mới dùng nhiều phân hóa học, ảnh hưởng không tốt với môi trường. Làm rau hữu cơ, người Ma Đanh tập làm quen lại từ đầu với việc chỉ sử dụng phân heo, phân bò ủ với vỏ cà phê, thân chuối, rau củ loại bò và rơm rạ được trộn lẫn ủ từ 2-3 tháng cho phân mục hoai và đem bón ra từng luống ruộng, sâu thì bắt bằng tay hoặc giã nhỏ ớt, tỏi, gừng rồi pha nước phun. Bà con cũng giã hạt nem ủ và phun phòng bệnh cho cây khi cần thiết.
Qua quá trình sản xuất, thấy được giá trị sản phẩm mang lại cũng như nhu cầu tiêu dùng của thị trường ngày càng nhiều, các hộ trong thôn cũng tham gia học tập và sản xuất theo hướng dẫn của các hộ đã làm trước.
Được sự ủng hộ cũng như hỗ trợ một phần kinh phí và đào tạo kỹ thuật canh tác hữu cơ cây rau ăn lá, củ, quả cho các hộ tham gia của Caritas Đà Lạt (Caritas Đalat farmer’s là hệ thống đảm bảo có sự tham gia của nông dân), đến nay tổ hợp tác có 14 thành viên tham gia với tổng diện tích gieo trồng là 15.000 m2, mỗi hộ tham gia có từ 200-4.000 m2, và được hướng dẫn kỹ thuật canh tác rau hữu cơ. Caritas Đà Lạt hỗ trợ một phần kinh phí cho xây dựng khu sơ chế và hoạt động của tổ hợp tác, bên cạnh sự hỗ trợ của một số người tiêu dùng gắn bó với rau hữu cơ. Ngoài ra, về cây giống, hạt giống và kỹ thuật quản lý sâu bệnh hại được Farm sản xuất rau hữu cơ Thiên Sinh hướng dẫn và hỗ trợ thêm cũng như trong cộng đồng chia sẻ các hạt giống do tự bà con để giống lại.
Sản phẩm của tổ hợp tác gồm các loại rau như xà lách, cải thảo, cải bắp, hành paro, củ dền, cà chua, dưa leo, đậu rồng, cà rốt, các loại hạt bắp, đậu các loại… Sản phẩm được thu hoạch vào ngày thứ năm và chủ nhật hàng tuần, các thành viên sẽ thông báo số lượng và các loại sản phẩm của mình sẽ thu hoạch cho tổ trưởng, rồi thông báo cho khách hàng đặt hàng, và tổng cộng số lượng sản phẩm các loại cho các thành viên có sản phẩm thu hoạch mang ra cơ sở sơ chế và đóng gói với trọng lượng 0,5 kg, sau đó đóng thùng 12 kg các loại và gởi xe lên Đà Lạt và Sài Gòn cho khách hàng. Chị Ma Liễu, một thành viên trong tổ cho biết: “Tham gia tổ hợp tác rất vui, được tham gia các hoạt động và sản xuất rau hữu cơ rất an toàn, không tốn nhiều tiền mua phân vì phân hữu cơ mình tự ủ tiết kiệm. Đất trồng bón phân chuồng nhiều nên rất tốt, nhiều khi trồng rau không có phân cây rau vẫn tốt. Sâu thì bắt bằng tay, giã gừng, ớt, hạt Neem phun cho cây, không phun bằng thuốc hóa học độc hại cho sức khỏe, rau không an toàn, khi bán sản phẩm thì có tiền ngay. Trồng rau khi thời tiết mưa, bệnh nhiều thì phải bỏ trồng lại lứa khác chứ tuyệt đối không phun thuốc hóa học”. Qua đó cũng cho thấy, ý thức tự giác của các thành viên tổ hợp tác được nâng cao và quy trình sản xuất được sự giám sát chéo của các thành viên. Thu nhập trung bình mỗi thành viên với 500 m2 đất sản xuất mỗi tháng thu được trung bình 3-3,5 triệu đồng.
Nhiều tổ chức đã tập huấn về các tiêu chuẩn trong trồng trọt hữu cơ và qui trình ứng dụng các sản phẩm công nghệ sinh học trong sản xuất rau hữu cơ, nâng cao ý thức cho thành viên trong tổ cũng như mong muốn mở rộng thị trường cho tổ hợp tác. Người Ma Đanh đang hy vọng vào một tương lai, khi cây rau hữu cơ Ma Đanh đến với bếp của nhiều gia đình hơn, đồng thời mang lại thu nhập tốt hơn cho một vùng rau hữu cơ.
